Reja:

1. Navro‘zning kelib chiqish tarixi

2. Mustaqillikdan keyingi Navro‘z bayrami yurtimizda qanday nishonlanishi

3. Navro‘zning milliy qadriyat va navro'z taomlari

Kirish

Har bir xalqning o‘ziga xos qadriyatlari va milliy bayramlari bor. O‘zbekiston xalqi uchun Navro‘z eng qadimiy va eng qadrli bayramlardan biridir. Bu nafaqat yangi yilning boshlanishi, balki mehr-oqibat, tinchlik va birlik faslining ramzi hisoblanadi. Bahor kirib kelishi bilan butun tabiat uyg‘onadi, insonlarning kayfiyati ko‘tariladi va yuraklarida ezgulik tuyg‘ulari jo‘sh uradi. Xalqimiz azal-azaldan bu bayramni katta shodu xurramlik bilan nishonlab kelgan. Navro‘zning kelib chiqish tarixi, mustaqillik yillaridagi nishonlanishi va milliy qadriyatlar bilan bog‘liqligi biz uchun juda muhim va qiziqarli mavzudir.

Navro‘zning kelib chiqish tarixi

Navro‘zning kelib chiqish tarixi juda qadimiy bo‘lib, uning ildizlari bir necha ming yillik tarixga ega. Tarixiy manbalarga ko‘ra, bu bayram dastlab zardushtiylik davrida paydo bo‘lgan. Qadimgi odamlar Navro‘zni tabiatning uyg‘onishi va yangi yilning boshlanishi sifatida nishonlashgan. Bu kun, ayniqsa, qadimgi fors, turkiy va sharqiy xalqlarning madaniyatida muhim ahamiyat kasb etgan.

Avesto va boshqa qadimiy manbalarda aytilishicha, Navro‘z "yangi kun" degan ma’noni anglatib, tabiatning yangilanishi, ekin ekish mavsumining boshlanishi va inson hayotidagi muhim o‘zgarishlar bilan bog‘liq bo‘lgan. Qadimgi zamonlarda odamlar bu bayram kuni bir-birlariga yaxshi tilaklar tilashgan. Shu bois Navro‘z faqat tabiatning yangilanishi emas, balki insonlarning qalban tozalanishi, ko‘ngil uyg‘onishiga ham ishora beradi.

Turli davrlarda Navro‘z bayrami turli shakllarda nishonlangan. O‘rta asrlarda buyuk allomalar va shoirlar, jumladan, Alisher Navoiy ham Navro‘z haqida o‘z asarlarida ta’rif bergan. U o‘zining “Navro‘znoma” asarida bayramning go‘zalligi va insonlarga olib keladigan quvonchi haqida yozgan. Shunday qilib, bu bayram asrlar davomida xalqimizning ajralmas qadriyatlaridan biri bo‘lib qolgan.

Mustaqillikdan keyingi Navro‘z bayramining yurtimizda nishonlanishi

O‘zbekiston mustaqillikka erishgach, milliy qadriyatlarimiz va an’analarimiz yanada rivojlandi. Ilgari Sovet davrida Navro‘z bayrami rasman nishonlanmagan bo‘lsa-da, xalqimiz bu bayramni yashirin tarzda o‘tkazgan. Mustaqillik yillarida esa Navro‘z yana o‘zining milliy qiyofasiga qaytdi va davlat tomonidan rasman bayram sifatida e’tirof etildi.

Hozirgi kunda har yili 21-mart kuni yurtimizning barcha shahar va qishloqlarida katta tantanalar tashkil etiladi. Toshkent, Samarqand, Buxoro, Xiva, Qashqadaryo, Surxandaryo kabi tarixiy shaharlarda Navro‘zga bag‘ishlangan turli tadbirlar, xalq sayillari va milliy o‘yinlar namoyish etiladi. Ko‘chalarda bayramona bezaklar osilib, milliy cholg‘ular yangraydi. Har bir mahallada, har bir oilada bayram shukuhi seziladi.

Davlatimiz rahbariyati tomonidan ham Navro‘zga katta e’tibor qaratilmoqda. Bayram arafasida turli xayriya tadbirlari o‘tkazilib, yetim bolalar, keksa insonlar, ehtiyojmand oilalar e’tibordan chetda qolmaydi. Turli korxonalar, ta’lim muassasalari va tashkilotlarda bayram tadbirlari o‘tkazilib, xalqimizga quvonch ulashiladi.

Bundan tashqari, mustaqillik yillarida Navro‘z xalqaro miqyosda ham keng nishonlanadigan bayramga aylandi. 2010-yilda Birlashgan Millatlar Tashkiloti (BMT) tomonidan Navro‘z “Xalqaro bayram” sifatida e’tirof etildi. Bu esa yurtimizda bu bayramning yana-da keng nishonlanishiga sabab bo‘ldi.

Navro‘zning milliy qadriyatlari va Navro‘z taomlari

Navro‘z bayrami o‘zbek xalqining milliy qadriyatlari, urf-odatlari va mehr-oqibatini o‘zida mujassam etgan. Bu bayram xalqimizning saxiyligi, do‘stligi va mehmondo‘stligini yana bir bor namoyon etadi. Bayram kunlari odamlar bir-birlarini yo‘qlashadi, sovg‘alar ulashishadi, mehribonlik uylariga borib, keksalar holidan xabar olishadi. Shuningdek, mahallalarda umumiy hasharlar o‘tkazilib, daraxt va gullar ekiladi.

Navro‘zning yana bir ajralmas qismi bu – milliy taomlar. Ayniqsa, sumalak eng muhim bayram taomi hisoblanadi. Sumalak tayyorlash jarayoni juda uzoq davom etadi va u bir necha soat mobaynida maxsus qozonda pishiriladi. Ayollar bir joyga yig‘ilib, qo‘shiq aytib, yaxshi niyatlar qilishadi va bu taomga iliqlik bag‘ishlashadi.

Bundan tashqari, ko‘x-somsa, halim, osh, manti, chuchvara, norin kabi taomlar ham bayram dasturxonining bezagi hisoblanadi. Har bir oilada katta dasturxon yozilib, yaqinlar, qo‘ni-qo‘shnilar mehmon qilinadi.

Navro‘zning yana bir chiroyli an’analaridan biri bu – xalq o‘yinlari. Kurash, arqon tortish, uloq-ko‘pkari kabi milliy sport musobaqalari tashkil etiladi. Bu esa bayram shodiyonasini yana-da boyitadi.

Xulosa

Navro‘z milliy qadriyatlarimizning ajralmas qismi bo‘lib, u nafaqat bahorning kelishi, balki insonlar qalbining yangilanishi, poklanishi va yaxshilik sari intilishidir. Mustaqillik yillarida Navro‘z yanada yuksak darajada nishonlanib, xalqimiz hayotida muhim o‘rin egalladi.

Navro‘z bizni do‘stlikka, mehr-oqibatga va saxovatga chorlaydi. Shuning uchun ham biz bu qadriyatlarni avaylab-asrab, kelajak avlodlarga yetkazishimiz lozim. Navro‘z bayrami har bir oilaga quvonch, baxt va baraka olib kelsin!