Biz sevib tomosha qilayotgan tarixiy seryallarimizdan biri “Hukmdor Usmon” filmidagi Usmonning xotini Bala xotun haqida qisqacha ma’lumot berib o’tamiz.

Asil ismi Rabia Bala Xotun, Usmonlilar imperiyasining asoschisi Usmon I ning rafiqasi edi. U mashhur Shayx Edebalining qizi va  Alovuddin Poshoning onasi. Rabia Bala Xotun  ba’zi bir manbalarda 1258-yilda tug’ilganligi haqida ba’zilarida esa uning tug’lgan yili aniq emas deb keltirilgan  va 1324-yilda vafot etgan. Uning qabri Bilecik, Turkiyada Shayx Edebali maqbarasida joylashgan. Usmon bilan nikohlanishi, Usmonlilar Beyligining vujudga kelishi va rivojlanishiga katta ta’sir ko’rsatgan. Usmon Edebalining dergohiga tez-tez kelib turardi va shunday tashriflardan birida u davlat haqida orzu qilgan. U tushini Edebaliga so‘zlab berdi va Edebali unga bo‘lajak davlat barpo etilishi haqida xushxabar berdi. Shundan so‘ng Edebalining qizi Usmon I ga turmushga chiqadi. Uning jangovor qobiliyati haqida aniq ma’lumotlar kam, lekin ba’zi manbalarda u jangovor ruhga ega bo’lgan va jang san’atida mahoratli bo’lganligi ta’kidlanadi. Uning jasorati va kuch-qudrati bilan bog’liq hikoyalar, uning xalq orasida qahramon sifatida shuhrat qozonishiga sabab bo’lgan. Biroq, Rabia Bala Xotunning siyosiy va madaniy ta’siri ancha yorqinroq ko’rinadi. Uning aqliy va strategik fikrlashi, Usmon I ga muhim siyosiy qarorlarda maslahat berishda muhim rol o’ynagan. Shuningdek, u Usmonlilar imperiyasining dastlabki yillarida imperiyaning mustahkamlanishi va kengayishida muhim o’rin tutgan.

Xotun so’zi esa, turkiy unvon bo’lib, xoqon xotini va hukmdor ayolga nisbatan qo’llanilgan. Dastlab, hunlar davrida (mil. av. 3 — mil. 3-asrlar) qayd etilgan va Turk xoqonligi davrida (6—8-asrlar) xoqondan keyin 2-darajada turuvchi unvon sifatida tanilgan.

Rabia Bala Xotun, Usmonlilar imperiyasining rivojlanishida muhim rol o’ynagan ayollaridan biri sifatida tarixda qolgan va uning merosi turli madaniy namoyishlarda, jumladan “Hukmdor Usmon” kabi tarixiy seriallarda ham tasvirlangan. Ushbu serialda Bala Sulton rolini turk aktrisasi Oʻzge Törer bajaradi.