bolasoga maslahat berayothan ota ona
foto copilot

O'qituvchilarda o'quvchi ma'lum bir sinfda nimani bilishi kerakligi haqida aniq fikrlar mavjud. Shifokorlar har bir yosh uchun sog'liqni saqlash standartlarini ham qo'llashadi. Ijtimoiy va mehnat nuqtai nazaridan o'n yoshli bolada ham me'yorlar mavjud: eslatmalarsiz shaxsiy gigiena qoidalariga rioya qilish, uyni tozalash va narsalaringizga g'amxo'rlik qilish, maishiy texnikadan foydalanish, oddiy ovqat pishirish, idishlarni yuvish, uy hayvonlariga g'amxo'rlik qilish, do'konda xarid qilish, hududingizda harakatlanish, jamoat transportidan foydalanish, kattalarga yordam berish. 

Ammo biz ko'pincha hayotga bo'lgan munosabat bilan nima qilishni bilmaymiz, har bir yosh davrida bolaga nimani singdirish kerak.

1! Xato qilishdan qo'rqmaslik

Hech qachon xato qilmaydigan odamni tirik deb atash mumkinmi? Qiyin. Xatolar bizning hayot tajribamizni tashkil qiladi: ba'zan yaxshi, ba'zan qayg'uli, lekin ular uyalmasliklari kerak va bolalar bu haqda bilishlari kerak. Farzandingizni flomasterda har bir bo'yagani uchun maqtash shart emas - bu bilan u o'zining kuchli tomonlarini oqilona baholashni o'rganmaydi. Ba'zan xatoni ko'rsatish va agar kerak bo'lsa, uni hal qilish yo'lini taklif qilish kerak. Agar o'g'lingiz yoki qizingizning chizgan rasmi juda yaxshi chiqmagan bo'lsa, o'tirib, birga chizing. Bu nafaqat uning badiiy mahorati, balki sizning orangizdagi munosabatlar uchun ham yaxshi bo'ladi.

2! Tanqidni qabul qila olish

Qiziqarli yoki jozibali narsani topish ba'zida hamma uchun ham emas. Bolangiz o'z ishga ma'sulyat bilan qaramasa va uni shunchaki sovuqqon bajarsa siz tushuntirishingiz kerak. Bu ishning qanchalik muhimligini va ma'suliyatli yondoshish kerakligini tanqid qilish va bu tanqidni to'g'ri qabul qilishga o'rgatish lozim. Bolalaringizni savollar berishga o'rgating: "Nega mening rasmim sizga yoqmadi?", "Mening yangi futbolkamda nima bo'ldi?", "Nega endi men bilan o'ynamaysiz?" Agar raqib o'z nuqtai nazarini tushuntira olsa, bola o'z so'zlarini tahlil qila oladi va ehtimol ulardan foyda oladi. Agar yo'q bo'lsa, unda bunday holatlar uchun "noto'g'ri tanqid" tushunchasi mavjud va bolalar ham u bilan tanishishlari kerak. Bu tanqidchining salbiy his-tuyg'ulari va ularni nazorat qila olmaslik bilan bog'liq bo'lishi mumkin. 

3! "Yo'q" deb ayta olish

Birovning iltimosini rad etish muammosi har doim bo'lgan va shunday bo'ladi va hayotda "yo'q" deb javob berish qiyin bo'lgan ko'plab vaziyatlar mavjud. Shubhasiz, yordam berish va uchrashish kerak, lekin biz vaziyatni tahlil qilishimiz kerak, shunda na bizning printsiplarimiz, na boshqa odamlarning tamoyillari zarar ko'rmaydi. Hammaga yaxshilik qilish mumkin bo'lmaganidek, hammani xursand qilish mumkin emas - buni o'rganish kerak. Asosiysi, o'zingiz bilan tinchlikda bo'lish. Shuni ta'kidlash kerakki, mustaqil shaxsni shakllantirishda ota-onalar, albatta, o'z irodasiga qarshi qiyinchiliklarga duch kelishadi - "yo'q, men buni qilmayman". Kattalarning iltimosini rad etish orqali, "yo'q" deb aytishni biladigan bolalar, ular ishonch va qo'llab-quvvatlashdan mahrum bo'lishlari yoki rad etilishidan qo'rqmaydilar. 

4! O'zini xafa qilishiga yo'l qo'ymang

Ochiq ziddiyat qo'rquvi bolalarni himoyasiz va kuchsiz his qilishiga olib keladi. Bu nafaqat do'stlar va tengdoshlarga, balki kattalarga ham tegishli. Bolalarga ko'pincha o'qituvchi har doim to'g'ri deb o'rgatiladi. Lekin o‘qituvchi ham shaxs, u o‘zini noto‘g‘ri tutishi mumkin va bu umuman uning injiqliklariga toqat qilish kerak degani emas.

Misol uchun, bola iflos bo'ladi va o'qituvchi uni butun sinf oldida beparvolikda ayblaydi. Xo'sh, buning nimasi yomon - har kim ifloslanishi mumkin. Bu javob juda mantiqiy va agar siz hujumga shunday munosabatda bo'lsangiz, unda hech qanday qo'pollik bo'lmaydi.

5! Fikringiz uchun asoslar keltiring

Bolaning yoshligidanoq o'zining qadrli va zarur ekanligini, shuningdek, turli masalalar bo'yicha o'z fikrini bilishi juda muhimdir. Bu o'ziga ishonchning asosini tashkil qiladi. 

“Men shunday dedim!” iborasini ishlatish taklif qilingan yechimni tushuntirmaydi va o'z nuqtai nazarini shakllantirishga hissa qo'shmaydi. Shuningdek, bolaga takabbur odamlar o'ziga ishonchi yo'q yigitlardan yaxshiroq emasligini tushuntirishga arziydi. Bolalarni o'zlarining his-tuyg'ulari, g'oyalari haqida o'ylashga o'rgating - nima uchun ular biror narsani yoqtiradi va nima uchun ularni qaytaradi. Bu kelajakda ehtiyotkorlikni rivojlantirishga va individuallikni rivojlantirishga yordam beradi.

6! Faqat tasdiqlash uchun biror narsa qilishi

Bola ko'p narsalarni ota- onasining e'tibori uchun qiladi va u haqiqatan ham do'stlari taklif qilgan hamma narsani qilishni xohlashi haqiqat emas. Ehtimol, u shunchaki ularning hurmatini qozonishni xohlaydi. Agar ular uni muntazam ravishda masxara qilsalar: "Qo'rqasizmi?" - ayniqsa. Kim qo'rqoq bo'lishni yaxshi ko'radi? Farzandingiz yoqtirmaydigan boshqa odamlarning shartlarini bajarish uni yoqimtoy yoki o'ziga xos qilmasligini tushuntiring va haqiqiy do'stlar uning rad etishini tushunadilar va qabul qiladilar.

7! Savol berishdan qo'rqmaslik

To'g'ri savollar berish qobiliyati nafaqat maktabda, balki keyingi hayotda va kasbda ham yordam beradigan qobiliyatlardan biridir. Tez-tez paydo bo'ladigan "nima uchun" qiziquvchan aqlning belgisidir: bola ma'lumotni o'zi orqali uzatadi va shunchaki diqqat bilan tinglaydi. Ammo savollar bo'lmasa, ular sizni shunchaki tinglamayapti. Farzandlaringizni sinfda ahmoqona savollar berishdan ogohlantiring, ularning maqsadi sinfdoshlarini kuldirishdir. Aniq va o'rinli savollar berishga o'rgating.

8! O'zgartirish imkoniyatiga ega bo'lish

Bolaning e'tibori bir vazifaga qaratilgan bo'lsa, u o'zini undan uzoqlashtira olmaydi, masalan, u uchinchi soatda imkonsiz fizika muammosini hal qilmoqda, unga boshqa narsaga o'tishga yordam bering va u keyinroq yangi kuch bilan fizikaga qaytadi. Diqqatni almashtirish uchun oddiy usullar qo'llaniladi, masalan, Pomodoro texnikasi, topshiriq 20-25 daqiqa davomida bajarilganda, so'ngra diqqatni tiklash uchun besh daqiqalik tanaffus. Istak va muntazam amaliyot bilan bunday usullar har bir bolaning kuchiga kiradi. 

9! Vaqtingizni rejalashtirish

Vaqtni boshqarish bolalar u yoqda tursin, hatto ba'zi kattalar uchun ham oson ish emas. Agar bola maktabdan uyga kelib, darhol multfilmlarni tomosha qilish uchun o'tirsa, uy vazifangizni bajarishga yoki topshiriqni bajarishga vaqti bo'lmasligi mumkin, agar siz boshlang'ich maktabda bolangizning uy vazifasini bajarish vaqtini kuzata olsangiz, u buni o'zi bajarishi kerak bo'ladi. Shuning uchun, qoida bu yerda ham qo'llaniladi: qanchalik tezroq bo'lsa, shuncha yaxshi. Birgalikda kun tartibini yarating. Siz ushbu jarayonga ijodkorlikni qo'shishingiz buni chiroyli qilib qog'ozining katta varag'iga chizishingiz mumkin. Avvaliga siz elementlarning bajarilishini kuzatishingiz mumkin. Farzandingiz belgilangan muddatdan oldin biror narsani tugatsa, uni sevimli multfilmini tomosha qilish, o'yin o'ynash yoki sayr qilish uchun qo'shimcha vaqt bilan mukofotlang.

10! Insonlarni hurmat qilish

Hayotda odam nafaqat o'zini boshqalardan ustun qo'yishga harakat qiladigan, balki beadablik bilan yoki hatto jismoniy yoki ma'naviy jihatdan o'zidan zaifroq bo'lgan odamlar bilan yomon muloqot qiladigan holatlar tez-tez uchraydi. Bolaga hamma teng ekanligini, ya'ni barchani hurmat qilish va hech kimni xafa qilmaslik kerakligini yetkazish muhimdir. Bu yerda kerak bo'lgan narsa, birinchi navbatda, shaxsiy namunadir. Hamma narsa muhim: ota-onalari, bolalari, turmush o'rtog'i, qiz do'sti, ko'chadagi kampir, farrosh, do'konda sotuvchi bilan qanday munosabatda bo'lishlari. 

Boshqa ko'plab muhim ko'nikmalar va qobiliyatlar mavjud: hayvonlarga va tabiatga hurmat, o'zingizni yaxshi his qilmayotganingizni tan olish qobiliyati. Har bir bola dunyoni o'ziga xos tarzda tushunadi va sanab o'tilgan maslahatlar unga zarar yetkazmaydi.